Tiêu chảy kéo dài ở trẻ: Những điều mẹ cần biết để bảo vệ sức khỏe của bé

Tiêu chảy kéo dài ở trẻ nhỏ là một trong những vấn đề sức khỏe nghiêm trọng mà các mẹ thường gặp phải trong quá trình chăm sóc con. Tình trạng này có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Theo thống kê từ Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), mỗi năm có khoảng 1.3 tỷ trẻ mắc tiêu chảy và đáng lo ngại hơn, có đến 4 triệu trẻ dưới 5 tuổi không qua khỏi.

Để giúp mẹ hiểu rõ hơn về vấn đề này, bài viết sẽ cung cấp những thông tin quan trọng về:

Những dấu hiệu cảnh báo tiêu chảy kéo dài ở trẻ
Các nguyên nhân chính gây ra tình trạng này
Phương pháp chăm sóc và điều trị hiệu quả

Với những kiến thức được chia sẻ trong bài viết, mẹ sẽ có thêm sự tự tin trong việc chăm sóc sức khỏe của bé. Từ đó, mẹ có thể phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường và có phương pháp xử lý phù hợp, giúp bé nhanh chóng phục hồi sức khỏe.

Mẹ nhận biết thế nào là tiêu chảy kéo dài ở trẻ?

Khi bé đi ngoài phân lỏng với tần suất trên 3 lần một ngày, kèm theo các dấu hiệu như đau bụng và quặn thắt bụng, mẹ cần đặc biệt lưu ý. Tuy nhiên, với các bé còn bú mẹ hoàn toàn, việc đi ngoài trên 3 lần mỗi ngày với phân có nước hoặc sền sệt mà không kèm theo các triệu chứng khác là hoàn toàn bình thường.

Mặc dù tiêu chảy có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi, nhưng trẻ dưới 5 tuổi là đối tượng dễ bị ảnh hưởng nhất. Thông thường, tình trạng này kéo dài từ 1-2 ngày. Tuy nhiên, một số trường hợp có thể kéo dài hơn và diễn biến phức tạp, gây nguy hiểm cho sức khỏe của bé.

Tiêu chảy kéo dài là tình trạng bé đi ngoài phân lỏng liên tục trong một thời gian dài, không có dấu hiệu cải thiện nếu không được phát hiện nguyên nhân và điều trị kịp thời. Tình trạng này được chia thành hai loại chính:

Tiêu chảy cấp: kéo dài dưới 2 tuần
Tiêu chảy mãn tính: kéo dài trên 4 tuần

Nguyên nhân khiến bé bị tiêu chảy kéo dài

Mẹ cần biết rằng có nhiều nguyên nhân có thể khiến bé bị tiêu chảy kéo dài, đặc biệt ở các bé từ 2-4 tháng tuổi. Dưới đây là những nguyên nhân chính mà mẹ cần lưu ý:

Độ tuổi của bé: Các bé dưới 1 tuổi thường có nguy cơ mắc bệnh tiêu chảy cao hơn do hệ tiêu hóa còn non yếu. Đặc biệt với các bé 2 tháng tuổi, tình trạng tiêu chảy kéo dài rất cần được mẹ quan tâm và theo dõi sát sao. Tuy nhiên, khi bé lớn dần, hệ tiêu hóa sẽ phát triển và hoàn thiện hơn, giúp giảm nguy cơ mắc bệnh.
Tình trạng suy dinh dưỡng: Bé bị suy dinh dưỡng thường có nguy cơ tiêu chảy cao hơn và thời gian hồi phục cũng kéo dài hơn so với các bé có hệ miễn dịch khỏe mạnh.
Hệ miễn dịch yếu: Khi bé 9 tháng tuổi hoặc bất kỳ độ tuổi nào bị suy giảm miễn dịch, nguy cơ tiêu chảy kéo dài sẽ tăng cao. Đặc biệt, nếu bé mắc thêm bệnh sởi, tình trạng này có thể trở nên nghiêm trọng hơn.
Tiền sử mắc bệnh tiêu chảy: Những bé đã từng bị tiêu chảy cấp hoặc tiêu chảy kéo dài có nguy cơ tái phát cao hơn và thời gian điều trị thường kéo dài hơn so với các bé khác.
Chế độ dinh dưỡng không phù hợp: Nghiên cứu cho thấy các bé bú sữa mẹ hoàn toàn có nguy cơ mắc tiêu chảy thấp hơn so với các bé dùng sữa công thức. Bên cạnh đó, việc bé không dung nạp được đường lactose hoặc bị dị ứng với một số thực phẩm cũng có thể gây ra tình trạng tiêu chảy kéo dài.
Tác dụng phụ của thuốc kháng sinh: Trong quá trình điều trị bệnh, đôi khi bé cần phải sử dụng kháng sinh. Một số loại kháng sinh có thể gây rối loạn hệ vi sinh đường ruột, dẫn đến tiêu chảy kéo dài. Ngoài ra, một số bé còn gặp tình trạng kháng kháng sinh.
Ngoài ra, môi trường sống thiếu vệ sinh, việc tiếp xúc với các nguồn bệnh và vi khuẩn gây bệnh cũng là những nguyên nhân phổ biến khiến bé bị tiêu chảy kéo dài. Mẹ cần đặc biệt chú ý đến việc vệ sinh môi trường sống và đồ dùng của bé để phòng ngừa tình trạng này.

Ngoài ra, các nguyên nhân được chia thành 2 nhóm chính: nhiễm khuẩn và không nhiễm khuẩn.

1. Tiêu chảy do nhiễm khuẩn

Khi bé bị tiêu chuẩn do nhiễm khuẩn, nguyên nhân thường đến từ việc bé tiếp xúc với thực phẩm hoặc đồ uống nhiễm bẩn. Các tác nhân gây bệnh có thể là vi khuẩn (Campylobacter, Salmonella, Shigella, E.coli), virus (Rota, Norwalk, Cytomegalo, Herpes) hoặc ký sinh trùng đường ruột (Giardia lamblia, Entamoeba histolytica, Cryptosporidium).

Theo số liệu từ CDC Hoa Kỳ, 88% ca tử vong do tiêu chảy có liên quan đến việc sử dụng nước không an toàn và điều kiện vệ sinh kém. Đáng chú ý, Rotavirus là nguyên nhân chính gây tiêu chảy cấp, chiếm tới 40% số ca nhập viện ở trẻ dưới 5 tuổi.

2. Tiêu chảy không do nhiễm khuẩn

Bé có thể bị tiêu chảy do cơ thể không dung nạp một số thành phần trong thức ăn, phổ biến nhất là lactose (đường sữa). Ngoài ra, dị ứng thực phẩm hay tác dụng phụ của một số loại thuốc như kháng sinh, thuốc điều trị cao huyết áp, thuốc chống acid dạ dày chứa magnesium cũng có thể là nguyên nhân.

Các bệnh lý về đường tiêu hóa như viêm ruột (bệnh Crohn), bệnh Celiac gây tổn thương ruột non, hay hội chứng tăng nhu động ruột cũng có thể khiến bé bị tiêu chảy kéo dài.

Những biến chứng nguy hiểm khi bé bị tiêu chảy kéo dài

Tiêu chảy kéo dài là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây tử vong ở trẻ em. Mặc dù có thể điều trị hiệu quả nếu được phát hiện sớm, nhưng nếu mẹ chủ quan, không điều trị kịp thời, bé có thể gặp nhiều biến chứng nghiêm trọng như hôn mê, suy kiệt, trụy mạch, suy dinh dưỡng và mất nước.

Suy dinh dưỡng là biến chứng thường gặp ở trẻ dưới 5 tuổi, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sự phát triển thể chất và trí tuệ của bé. Đáng lo ngại hơn, hầu hết các trường hợp tử vong do tiêu chảy đều có liên quan đến tình trạng suy dinh dưỡng.

Mất nước và mất điện giải là biến chứng nguy hiểm nhất khi bé bị tiêu chảy kéo dài. Cơ thể bé mất nước và các chất điện giải qua phân lỏng, nôn mửa, mồ hôi, nước tiểu và hơi thở. Nếu không được bổ sung kịp thời, bé có thể bị co giật, tổn thương não và có nguy cơ tử vong.

Ngoài ra, việc đi ngoài nhiều lần không chỉ khiến bé mệt mỏi, kiệt sức mà còn có thể gây viêm da vùng hậu môn và nhiễm trùng đường tiêu hóa.

Khi nào bé dễ bị tiêu chảy?

Khí hậu nóng ẩm ở Việt Nam là môi trường lý tưởng cho các tác nhân gây tiêu chảy phát triển. Vì thế, bé có thể gặp phải tình trạng này vào bất kỳ thời điểm nào trong năm, đặc biệt tại các khu vực đông dân cư.

Tiêu chảy kéo dài ở trẻ em thường lây lan qua đường tiêu hóa, chủ yếu từ thức ăn và nước uống nhiễm khuẩn. Mẹ cần đặc biệt chú ý đến vệ sinh an toàn thực phẩm để bảo vệ hệ tiêu hóa của bé.

Mẹ cần làm gì khi bé bị tiêu chảy kéo dài?

Tiêu chảy là một trong những rối loạn tiêu hóa phổ biến ở trẻ nhỏ. Để chăm sóc bé hiệu quả và an toàn khi gặp tình trạng này, mẹ cần lưu ý 3 nguyên tắc điều trị quan trọng sau:

1. Điều trị mất nước và điện giải

Khi bé bị tiêu chảy kéo dài, việc bù nước và điện giải là ưu tiên hàng đầu. Mặc dù đang bị tiêu chảy, hệ tiêu hóa của bé vẫn có khả năng hấp thu nước. Vì vậy, mẹ cần cho bé uống nhiều nước hơn bình thường để bù đắp lượng nước và điện giải đã mất.

Mẹ có thể tham khảo ý kiến bác sĩ về việc sử dụng Oresol để bổ sung nước và điện giải cho bé. Theo khuyến cáo của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), trong trường hợp tiêu chảy, nên sử dụng Oresol có áp suất thẩm thấu thấp. Đặc biệt với trẻ dưới 5 tuổi, việc bổ sung kẽm đóng vai trò quan trọng trong điều trị và phòng ngừa tiêu chảy.

Song song với việc bù nước, việc bổ sung men vi sinh cũng đóng vai trò quan trọng trong điều trị tiêu chảy kéo dài ở trẻ. Men vi sinh giúp phục hồi hệ vi khuẩn đường ruột có lợi, cân bằng hệ tiêu hóa và tăng cường miễn dịch cho bé. Các nghiên cứu đã chứng minh men vi sinh có thể rút ngắn thời gian tiêu chảy và giảm các triệu chứng đau bụng, đầy hơi ở trẻ.

Với các trường hợp mất nước nhẹ, mẹ có thể điều trị cho bé tại nhà theo hướng dẫn của bác sĩ. Tuy nhiên, nếu tình trạng mất nước trở nên nghiêm trọng và không cải thiện, mẹ cần đưa bé đến bệnh viện ngay để được điều trị tích cực.

2. Dinh dưỡng đúng cách khi bé bị tiêu chảy kéo dài

Nhiều mẹ thường lo lắng và có xu hướng giảm khẩu phần ăn của bé khi bị tiêu chảy với mong muốn giảm số lần đi ngoài. Tuy nhiên, điều này có thể khiến bé suy kiệt và kéo dài thời gian điều trị. Thay vào đó, một chế độ dinh dưỡng đầy đủ và phù hợp sẽ giúp phục hồi niêm mạc ruột và đẩy nhanh quá trình hồi phục của bé.

Mẹ nên ưu tiên các thực phẩm dễ tiêu hóa, giàu dinh dưỡng, đặc biệt là protein và năng lượng. Trong giai đoạn chưa xác định được nguyên nhân gây tiêu chảy, mẹ cần tạm thời tránh cho bé dùng sữa và các sản phẩm từ sữa để phòng ngừa tình trạng không dung nạp lactose hoặc dị ứng protein sữa bò. Đồng thời, hạn chế thức ăn và đồ uống có hàm lượng đường và muối cao.

Với bé dưới 6 tháng tuổi đang bú mẹ hoàn toàn: Mẹ cần tăng số lần cho bé bú trong ngày. Nếu bé dùng sữa công thức, mẹ cần lựa chọn loại sữa phù hợp với độ tuổi và kiểm tra khả năng dung nạp lactose của bé, vì yếu tố này có thể làm tình trạng tiêu chảy trở nên nghiêm trọng hơn.
Với bé từ 6 – 12 tháng tuổi: Mẹ tiếp tục duy trì cho bé bú sữa mẹ. Trong trường hợp cần thiết, mẹ có thể cho bé dùng sữa không lactose trong thời gian ngắn, hoặc thay thế bằng sữa chua, sữa đậu nành. Bữa ăn của bé cần đảm bảo đủ 4 nhóm chất (đạm, tinh bột, chất béo, vitamin và khoáng chất), và nên chia thành nhiều bữa nhỏ trong ngày.
Với bé từ 1 – 3 tuổi: Mẹ cần đảm bảo cung cấp 100 – 110 kcal/kg năng lượng mỗi ngày cho bé. Các món ăn nên được chế biến dạng mềm, lỏng và bổ sung dầu thực vật để hỗ trợ phục hồi niêm mạc ruột và rút ngắn thời gian tiêu chảy.

Khi bé bắt đầu đỡ tiêu chảy, mẹ có thể từ từ chuyển sang chế độ ăn bình thường theo lứa tuổi. Trong giai đoạn này, mẹ nên bổ sung thêm một bữa ăn mỗi ngày và duy trì trong một tháng sau khi bé khỏi bệnh.

3. Sử dụng thuốc điều trị theo chỉ định của bác sĩ

Mỗi trường hợp tiêu chảy ở trẻ đều có những đặc điểm riêng. Vì vậy, tùy theo nguyên nhân, độ tuổi, cân nặng và mức độ của bé, bác sĩ sẽ có phương pháp điều trị phù hợp nhất.

Các loại thuốc điều trị tiêu chảy thường có tác dụng làm giảm các triệu chứng và rút ngắn thời gian bệnh thông qua việc điều chỉnh nhu động ruột, giảm tiết dịch ở đường tiêu hóa. Hiện nay, nhiều mẹ đã tin tưởng sử dụng các sản phẩm men vi sinh chất lượng cao để hỗ trợ điều trị tiêu chảy cho con. Các sản phẩm này chứa những chủng vi khuẩn có lợi được nghiên cứu kỹ về độ an toàn và hiệu quả. Tuy nhiên, mẹ cần lưu ý rằng mọi loại thuốc đều có thể gây tác dụng phụ và cần tham khảo ý kiến bác sĩ để chọn được sản phẩm phù hợp với độ tuổi và tình trạng của bé. Vì vậy, việc tuân thủ chặt chẽ chỉ định của bác sĩ là vô cùng quan trọng.

Những điều mẹ cần tránh khi bé bị tiêu chảy kéo dài

Mặc dù lo lắng khi thấy bé bị tiêu chảy kéo dài, mẹ hãy giữ tâm lý thật bình tĩnh để có thể chăm sóc bé hiệu quả nhất. Dưới đây là những điều mẹ cần tránh:

Không cho bé nhịn ăn hoặc kiêng khem quá mức, vì điều này có thể dẫn đến tình trạng suy dinh dưỡng
Không ép bé ăn uống khi bé không muốn
Không hạn chế bé uống nước do lo ngại về việc tiêu chảy nhiều hơn
Không tự ý cho bé sử dụng thuốc điều trị tiêu chảy hay kháng sinh khi chưa có chỉ định của bác sĩ
Không kết hợp nhiều loại thuốc khác nhau mà không có sự đồng ý của bác sĩ
Không áp dụng các phương pháp dân gian không có cơ sở khoa học

Phòng ngừa tiêu chảy kéo dài ở bé hiệu quả

Mẹ có thể chủ động phòng ngừa tình trạng tiêu chảy kéo dài cho bé bằng cách thực hiện các biện pháp sau:

Nuôi con bằng sữa mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu đời để tăng cường sức đề kháng và hỗ trợ hệ miễn dịch của bé phát triển toàn diện
Xây dựng chế độ dinh dưỡng khoa học, cân bằng và đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm
Sử dụng nguồn nước sạch trong sinh hoạt hàng ngày, đặc biệt khi chế biến thức ăn cho bé
Vệ sinh môi trường sống và đồ chơi của bé thường xuyên
Hạn chế để bé tiếp xúc trực tiếp với vật nuôi và động vật
Rửa tay sạch với xà phòng diệt khuẩn, đặc biệt sau khi đi vệ sinh, thay tã cho bé, trước khi chế biến thức ăn và chăm sóc bé
Đưa bé đến cơ sở y tế ngay khi có dấu hiệu tiêu chảy để được thăm khám và điều trị kịp thời
Bổ sung men vi sinh định kỳ để duy trì hệ vi sinh đường ruột khỏe mạnh, tăng cường khả năng hấp thu dinh dưỡng và bảo vệ đường tiêu hóa của bé khỏi các tác nhân gây bệnh
Tiêm phòng đầy đủ các loại vaccine theo khuyến cáo của Bộ Y tế, trong đó vaccine phòng Rotavirus đóng vai trò quan trọng trong việc ngăn ngừa tiêu chảy ở trẻ

Tiêu chảy kéo dài là một vấn đề sức khỏe nghiêm trọng ở trẻ em cần được quan tâm và xử lý kịp thời. Với việc nhận biết sớm các dấu hiệu bất thường, hiểu rõ nguyên nhân, và áp dụng đúng phương pháp chăm sóc, mẹ có thể giúp con nhanh chóng hồi phục và phòng tránh các biến chứng nguy hiểm.

Điều quan trọng nhất là mẹ cần theo dõi sát sao tình trạng của bé và không chủ quan với bất kỳ dấu hiệu bất thường nào. Trong trường hợp cần thiết, việc đưa bé đến cơ sở y tế để được chẩn đoán và điều trị kịp thời là vô cùng quan trọng. Để tìm hiểu thêm về cách phòng ngừa và điều trị tiêu chảy ở trẻ, cũng như vai trò của men vi sinh trong việc bảo vệ hệ tiêu hóa, mẹ có thể liên hệ với đội ngũ chuyên gia của Bio4STOP qua hotline 094.399.6568 để được tư vấn miễn phí. Bio4STOP cam kết đồng hành cùng mẹ trên hành trình bảo vệ và chăm sóc sức khỏe của bé yêu.